Het werk op het molratten ‘lab’

28nov17

Vandaag is het dinsdag en heb ik mijn eerste vrije dag. We werken namelijk 5 dagen in de week van 7 tot 7 met tussendoor 3 uur pauze. Op zondag werken we 5 uur en één hele dag in de week heb je vrij. Een druk programma dus maar in verhouding tot de Meerkat mensen hebben we nog enigszins regelmatige werktijden en hoeven we niet om 4 uur ons bed uit (voor het opstaan van de Meerkatten) en zijn we niet pas om 8 uur terug (na het naar bed gaan van de Meerkatten). Het nadeel is dat we wel vrijwel de hele dag binnen zitten op het ‘lab’. De 3 warmste uren van de dag zijn we vrij, dus niet echt de kans om iets buiten te doen. Misschien straks in de winter! Het komt neer op een werkweek van dik 50 uur, maar van de andere kant. Ik hoef niet schoon te maken, ’s avonds niet te koken, ik heb geen reistijd en hoef geen boodschappen te doen.

Ik heb inmiddels uitgebreid kennis kunnen maken met mijn study species: de Damaraland molrat (Fukomys damarensis). Deze soort wordt gekenmerkt door een grote witte spot op zijn hoofd soms met een lijn die tot over de rug loopt. Op het lab hebben we voor identificatie deze spot bij elke molrat binnen een kolonie in een andere kleur of kleurencombinatie geverfd. Zo heb je ‘purple, green line, left blue, pink blue line etc. etc. Ik heb al een keer een kolonie mogen bijkleuren. We vangen ze dan, wegen ze en kleuren ze met een kwast met haarverf. Met name het kleuren van de ‘puppies’ de jonge molratten is een uitdaging! En uiteraard moet je constant opletten dat ze je niet bijten met die enorme tanden van ze.
Verder ben ik hard aan het leren wat elk gedrag voorstelt. De molrat is een interessante soort omdat deze leeft met een ‘kaste systeem’. Net zoals sommige insecten leven molratten in een kolonie en hebben ze een Koningin, reproductieve mannen, soldaten en werkers. Veel gedragingen zijn daarom werk gerelateerd. graven, ‘kicken’, sweepen van zand etc. Maar uiteraard heb je ook nestbouwen, voedsel dragen en verschillende sociale interacties etc. etc. Ze zijn behoorlijk grappig om naar te kijken. Ze kunnen namelijk keihard achteruit door de tunnelsystemen rennen, elkaar op de meest grappige manieren passeren, elkaar aan de staart rond trekken en elke keer als ze het zand ‘sweepen’ (vegen) gebruiken ze hun grote tanden om af te zetten. Eerst dacht ik dat de beesten enorm dom waren door zand heen en weer te vegen, maar dan ontdekte ik dat er een kleine spleet zit in de tunnels waardoor het zand verdwijnt. Precies wat ze willen natuurlijk. We vullen het zand 2x per dag aan. Ze vegen dan zelf het zand richting de ‘waste bak’ of proberen het door kieren en gaten in de tunnelsystemen weg te krijgen. Zo hebben ze constant wat te doen net als in de natuur.
Een paar keer heb ik een ‘scan’ bijgewoond waar de molratten uren geobserveerd worden en het gedrag van elke individu elke 4 minuten wordt gescoord. Verder heb ik urine samples afgenomen en geholpen bij het nemen van bloedsamples waarbij we de dieren onder narcose brengen en het maken van een X-ray. Er zijn twee Zuid-Afrikaanse werknemers die in de ochtend voeren en gedurende de dag schoonmaken en bijkleuren, maar we hebben ook zelf schoonmaak taken, zand bijvullen en voeren.

Ik moet nog steeds lachen om het woord ‘lab’. De dieren worden in gevangenschap gehouden, want het is natuurlijk onmogelijk deze dieren in de natuur te bestuderen (ze leven onder de grond). Bovendien heb je op deze manier de mogelijkheid dingen te manipuleren en hun gedrag hierop te bestuderen. Maar mijn ervaring van de afgelopen jaren in de kwaliteitscontrole heeft voor mij een andere betekenis gegeven aan het woord ‘lab’. Terwijl de regels bij mijn vorige werk enorm streng waren zijn ze er hier bijna niet. We hoeven geen labjas te dragen, geen veiligheidsschoenen en geen bril op. Sterker nog we lopen in korte broek en shirtje en 50% van de tijd gewoon lekker op blote voeten. We rijden kruiwagens vol zand rechtstreeks in en uit en we spoelen onze koppen koffie in de gootstenen op het ‘lab’. Terwijl GMP regels (strikte regels over documentatie) hier niet van kracht zijn en er af en toe kladblaadjes worden gebruikt, zijn ze in bepaalde opzichten een stukje verder met het noteren van de gegevens en het bijhouden van de database. We registreren alles via tablets; zowel de observaties als het nemen van samples. Ik moet eraan wennen dat alles wat minder gestructureerd is, maar ergens voelt dat allemaal wat vrijer en minder strikt ;-).
Het leven op de farm went ook ontzettend snel. Er hangt een ontzettend gezellige sfeer en iedereen lijkt dezelfde interesse (in natuur, dieren en wetenschap) en werkhouding te hebben. In de avond of middagpauze worden de veldgidsen uit te kast getrokken, uilenballen uit elkaar geplozen of doen we gewoon een potje kaarten. Duidelijk heeft iedereen een erg zware werkweek en worden de vrije avonden en vrije dagen extra gewaardeerd. We zitten enorm afgelegen, maar dat wil niet zeggen dat er niets georganiseerd wordt. Ik heb me al ingeschreven voor een hardloopwedstrijdje, het Kerstdiner en we gaan binnenkort een keer uiteten in een hotel bij een natuurreservaat enigszins in de buurt. Ook nemen mensen initiatie om feestjes te organiseren, aqua zumba (in het zwembad) en Yoga. Wat betreft sport is er verder een geïmproviseerde gym waar redelijk wat gewichten aanwezig zijn en veel mensen lopen hard, maar uiteindelijk heeft iedereen ook vrij fysiek inspannende werkzaamheden in het veld of op het lab. Verder heb je in je vrije tijd de mogelijkheid om mee te lopen met de andere onderzoeken. Het Meerkattenproject is denk ik het grootste onderzoek wat hier loopt en vanmiddag heb ik mijn eerste tripje naar de Meerkatten. Ik begin me al aardig thuis te voelen. Hier houd ik het voorlopig zeker nog wel even vol!